door Frans Ellenbroek | aug 18, 2017 | Publicaties kunst
Hekwerk, beton, metaal, betonverf, autolak
Langs het spoor in Tilburg, ten oosten van het station Tilburg Centraal heeft deze kunstenaar met zeer eenvoudige middelen een groot gebaar gemaakt. Het honderden meters lange, ijzeren hek, rustend in langwerpige steunen van grijskleurig beton, maakt resoluut de toegankelijkheid ongedaan van een publieke plek waar tot aan de dag van de afsluiting (14 januari!) auto’s konden worden geparkeerd. Een geel bord met harde, vette, zwarte letters en cijfers, zwart omrand, waarop bewust wel de begindatum, maar geen einddatum van de afsluiting is aangebracht, roepen – als het ware – een gevoel van onzekerheid en zelfs een zekere onbestemdheid op. Het is vooral de afwezigheid van de auto’s, voorheen zo vanzelfsprekend aanwezig, die hier het belangrijkste element van het werk vormt. Met dit werk wil de kunstenaar ons laten zien, dat niet alleen ‘presentie en toevoeging’, maar juist ‘absentie en onttrekking’ ons kunnen confronteren met wie we zijn, en – paradoxaal – tegelijkertijd met wie we niet zijn. Optimaal is hier gebruik gemaakt van een aantal reeds aanwezige elementen. De witte pijl – die door deze interventie zijn functie als wegwijzer verloren heeft – versterkt het afwerende en vervreemdende effect van het hek en genereert associaties met nutteloosheid. Ook speelt de kunstenaar met de zinloosheid van begrippen als ‘hoop en verwachting’ en met de daaruit voortgebrachte fundamentele onzekerheid, zo eigen aan het menselijk bestaan. De onvermijdelijke verwachting van de toeschouwer, dat de plek zijn oude functie ooit wel weer terug zal krijgen, vervliegt immers in een exponentieel proces, naarmate de dagen na deze dramatische datum, 14 januari, verstrijken en er achter het hek niets, maar dan ook niets verandert. De datum, eerst gewoon een datum, wordt daardoor langzaam maar zeker een dramatische datum, en dwingt daardoor bijna het predicaat ‘legendarisch’ af. Een prachtig detail met een soortgelijk effect is het azuurblauwe bord dat in de oorspronkelijke context een specifiek gebaar mocht zijn, maar dat nu slechts de fundamentele gelijkwaardigheid, want onbeholpenheid, van elke mens beklemtoont.
2013
door Frans Ellenbroek | jul 24, 2017 | Lezingen
Vaak worden agressie en geweld beschouwd als een kwaad en bovendien als een recente ontsporing van de mens. Beide opvattingen berusten op hardnekkige misverstanden. Als we onbevooroordeeld kijken naar de manieren waarop dieren soms vrede stichten en bewaren, maar er soms ook zeer functioneel genadeloos op los slaan, gaan we meer snappen over onze eigen neiging tot agressie en geweld en die van de medemens. Dit inzicht ligt aan de basis van de zo felbegeerde vrede.
door Frans Ellenbroek | jul 24, 2017 | Lezingen
Ouders houden van vrede en harmonie, kinderen zijn dol op ruzie. De onterechte maar zeer gangbare veronderstelling, dat een harmonieus gezin voor iedereen het beste is, vormt de bron van veel misverstand en ellende. Kijken we vanuit een evolutiebiologisch en sociobiologisch perspectief naar de relatie tussen ouders en jongen, dan levert dat meer begrip op over zowel onze ouders als over onze nazaten. Acceptatie van fundamentele (want biologisch gewortelde) belangentegenstellingen tussen de leden van het gezin kan allerlei vruchteloze inspanningen in het opvoedproces helpen voorkomen.
door Frans Ellenbroek | jul 24, 2017 | Lezingen
Deze lezing gaat over de vermeende tegenstelling tussen ‘natuur’ en ‘cultuur’. De cultuur heeft ons veel gebracht, maar soms lijkt ze ons ook veel natuurlijks te hebben afgenomen. In deze lezing maak ik geruststellend duidelijk, dat onze zorgen hierover niet altijd nodig zijn. De overschatting van de ernst van het verlies wordt veroorzaakt door het te zware gewicht dat we over het algemeen toekennen aan genoemde tegenstelling. Ik neem de mens en zijn nieuwste biotoop, de stad, als voorbeeld om aan te tonen, dat het leven in een grote stad aangenamer kan worden als we beter begrijpen hoe de stedeling omgaat met zijn natuur in een ogenschijnlijk onnatuurlijke omgeving.
door Frans Ellenbroek | jul 24, 2017 | Lezingen
In deze tijd van nuancering in ons denken over de twee gangbare seksen en de daaraan door de mens gekoppelde identiteiten raken zowel de man als de vrouw niet zelden in verwarring. Het zoeken naar onze eigenheid en identiteit is een opdracht die inherent is aan ons leven, wellicht zelfs in termen van doel en zingeving. Genoemde verwarring is daarom een riskante zaak. Door terug te gaan naar de evolutionaire oorsprong van mannelijkheid en vrouwelijkheid hoop ik mijn publiek nieuwe houvast te bieden en zich desgewenst te wapenen tegen degenen die verwarring proberen te zaaien.
